"...Y es que en la noche hay siempre un fuego oculto". Claudio Rodríguez





martes, 17 de octubre de 2017

Apunte a una carta marrueca de José Cadalso

















¿Tan circular es nuestra propia historia? ¿Una historia de perro persiguiendo gato y gato a ratón? Leo esta carta, la XXIII, de las Cartas marruecas de José Cadalso y me asombro.


"Hay hombres en este país que tienen por oficio el disputar. Asistí últimamente a unas juntas de sabios, que llaman conclusiones. Lo que son no lo sé, ni lo que dijeron, ni si se entendieron, ni si se reconciliaron, o si se quedaron con el rencor que se manifestaron delante de una infinidad de gentes, de las cuales ni un hombre se levantó para apaciguarlos, no obstante el peligro en que estaban de darse puñaladas, según los gestos que se hacían y las injurias que se decían; antes los indiferentes estaban mirando con mucho sosiego y aun con gusto la quimera de los adversarios. Uno de ellos, que tenía más de dos varas de alto, casi otras tantas de grueso, fuertes pulmones, voz de gigante y ademanes de frenético, defendió por la mañana que una cosa era negra, y a la tarde que era blanca. Lo celebré infinito, pareciéndome esto un efecto de docilidad poco común entre los sabios; pero desengañéme cuando vi que los mismos que por la mañana se habían opuesto con todo su brío, que no era corto, a que la tal cosa fuese negra, se oponían igualmente por la tarde a que la misma fuese blanca. Y un hombre grave, que se sentó a mi lado, me dijo que esto se llamaba defender una cosa problemáticamente; que el sujeto que estaba luciendo su ingenio problemático era un mozo de muchas prendas y grandes esperanzas; pero que era, como si dijéramos, su primera campaña, y que los que le combatían eran hombres ya hechos a estas contiendas con cincuenta años de iguales fatigas, soldados veteranos, acuchillados y aguerridos. -Setenta años -me dijo- he gastado, y he criado estas canas -añadió, quitándose una especie de turbante pequeño y negro- asistiendo a estas tareas; pero en ninguna vez, de las muchas que se han suscitado estas cuestiones, la he visto tratar con el empeño que hoy. 

Nada entendí de todo esto. No puedo comprender qué utilidad pueda sacarse de disputar setenta años una misma cosa sin el gusto, ni siquiera la esperanza de aclararla. Y comunicando este lance a Nuño, me dijo que en su vida había disputado dos minutos seguidos, porque en aquellas cosas humanas en que no cabe la demostración es inútil tan porfiada controversia, pues en la vanidad del hombre, su ignorancia y preocupación, todo argumento permanece indeciso, quedando cada argumentante en la persuasión de que su antagonista no entiende de la cuestión o no quiere confesarse vencido. Soy del dictamen de Nuño, y no dudo que tú lo fueras si oyeras las disputas literarias de España."



Mi apunte: qué bien si hoy día solo se tratara de las disputas literarias... Pero la disputa en España ahora mismo no es ni literaria, ni filosófica, ni política, ni intelectual.  O si hay algo de debate en cualquiera de esas instancias es lento, farragoso, poco nítido. Ni aparece una determinante cordura compartida, ni un grado de sensatez que prime, ya no digamos mínima sabiduría, y se ignora el hilar fino, el escuchar al otro y se carece de perspectiva histórica actualizada. Tampoco se quiere aprovechar el margen de supuesta bonanza económica por parte de algunos, lo cual es del género no bobo sino suicida, ni hay por parte de otros sentido de aunar esfuerzos, ni se tiene idea clara de lo necesaria que es la estabilidad no para el llamado sistema, sino para la convivencia pacífica y el hacer del día a día de cada ciudadano. Vivimos estas semanas una disputa febril, estéril y trivial, pero acendrada, de imponer posiciones de poder caprichoso, clasista y de minorías, de unos sobre otros. Con iluminados no vamos sino al pasado negro. Espero que no aparezcan los salvadores, pero clamores para ello empezará a haberlos pronto, si no han empezado. Sin arreglo, vamos.




16 comentarios:

  1. Imagínate a una conferenciante de 17 años afirmando en su infantil soberbia que la historia había demostrado ser circular, allá por 1966. Lo que aún no había descubierto era que lo circular realmente se trataba de patrimonio genético. Ay craso error confundir lo mundano con lo subliminal. Abarcó el mundo con todo el amor que fue capaz para no sentirse alien y acabó con un enorme sarpullido. Evidentemente se rascaba y como solo tenía dos manos porque necesitaba formar parte de dicho mundo, se pegó un "escomorroñazo" merecido por idiota. No se si acabaría aprendiendo algo pero tomó unas medidas impensables en su día. Ya le da igual equivocarse porque lo interpreta de otro modo.







    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Si aquel recorrido le sirvió, nada que objetar. Pero el desconocimiento de lo que hay detrás en el tiempo y en el espacio mata a este país y, por ende, a sus españolitos tan imberbes. No hay manera.

      Eliminar
    2. Y fuera de la península también cuecen habas, pero lo óptimo sería saber escoger las habas que uno sea capaz de digerir mejor.

      Eliminar
    3. Supongo que en todas partes, no lo conozco bien, pero lo de aquí clama al cielo o al infierno, ya no sé.

      Eliminar
  2. Hace algo más de un año terminé la lectura colectiva de esta obra en mi club de lectura (presencial y virtual) y asombra su radical modernidad y actualidad.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Cadalso, el Padre Feijoo (de otra manera), Blanco White, Larra, Machado...¡pero si no dios se acuerda en este jodido país de ellos! Si tanto imbécil suelto que consigue votos en las elecciones es un analfabeto del pasado y de las letras. No hay talla ni intención ni esfuerzo. Los políticos, antes que meterse a recaudar votos de ingenuos y necios, tenían que saber dela historia y de la expresión de los hombres que supieron ver lo que pasaba.

      Eliminar
  3. Pregunto: ¿als espanyols els ensenyaven en català? ¿Vau tenir TOT l'ensenyament en català? No ho sabia, però ja ho propagaré per les xarxes. Gràcies per dir la veritat. Amb tot el respecte.
    Rosalia de Castro va tenir unes paraules molt dures contra els espanyols, per com tractaven els gallecs.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Ay señor, no me presto a esta dialéctica agresiva. Atentamente.

      Eliminar
    2. No puc evitar associar l'adoctrinament catalanista amb el franquista. Ni un ni un altre ensenyen a pensar. Consignes, banderes, identitats, himnes...Tal per qual.

      Eliminar
    3. Ahí estamos cogidos muchos entre dos fuegos. Te comprendo.

      Eliminar
  4. Ya vemos que estamos ante una cuestión que saca las emociones más intestinales, sin pizca de ganas de entender nada, ni siquiera intentarlo.El pensamiento "racional" que aparta las emociones para poder ver con más claridad, está hoy derrotado. Gana el sentimiento de nosotros contra ellos y viceversa.
    Habrá que aguantar hasta que escampe, espero que sea pronto y que haya pocos damnificados.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. La irracionalidad campa a sus anchas. Y creo que esto va a acabar mal. Algún día podremos analizar esta fantasía vergonzosa y falsaria que se está escenificando. Sinceramente, creo que el secesionismo catalán ha abierto la vida guerracivilista. Ya no es un mero pulso al gobierno de la derecha española por parte de la derecha catalana y sus incautos seguidores. Nos están tocando a todos la fibra.

      Así de duro. Diría más, pero ya habrá oportunidad o me aguanto. Gracias, Amaltea.

      Eliminar
  5. A veces me pregunto si la gente joven saben que tienen entre sus filas a Carles Sastre...

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Disculpa, pero no tengo idea de quién es ese individuo. ¿Qué ha hecho favorable y constructivo por la humanidad, dices?

      Eliminar
  6. Es lo que pasa.La historia reciente se olvida. Un grave error que usted no sepa quien es ese personaje que sale en las fotos actuales con la cúpula del poder catalán. Si usted, por la edad lo ha olvidado ¿ Qué desconocimiento no tendrán la gente más joven?
    Hay temas en nuestro país que nunca se deberían olvidar.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. La historia se hace con personas, aunque los historiadores digan que con acontecimientos, hechos y situaciones combinadas. Pero siempre detrás individuos y colectivos de estos. Se olvida la historia porque gran parte de los pobladores actuales de nuestras sociedades no conocen el pasado, diría que la mayoría. A algunos nos llegaron aún testimonios de otro tiempo a través de padres y abuelos. Ahora muchos no conocen testimonios ni testigos del pasado y la enseñanza no proporciona ni información ni capacidad analítica a los alumnos, y las televisiones no están sino al negocio de audiencias y no es el conocimiento de la historia lo que les interesa. Cada generación está condenada CASI a empezar de cero, aunque nunca se comience de cero. Pero en la mente de los individuos no se presta una especial atención y reflexión a acontecimientos que fueron y que de pensar en ellos acaso corrigiéramos el presente a tiempo. Tampoco sería del todo posible. En cada época hay situaciones diferentes, enfoques nuevos, maneras de vivir y de pensar alternas.

      Ese personaje, que no es central en absoluto de nada, salvo para el caso concreto en el que se vio involucrado y en la desgracia de la familia que fue perjudicada por sus actos, es uno de miles que se creen a su escala salvadores del vacío y se empeñan en seguir salvando errores. Me preocuparía más que la gente de ahora no supiera quién fue tal fulanito o menganito con capacidad de poder en un Estado por ejemplo.

      Eliminar